آینده معماری ساختمان های بلند چیست؟
ترجمه اختصاصی وب‌سایت «کارمانی»
تقریبا یک قرن پیش، جهان با یک سبک‌شناسی جدید در معماری ساختمان آشنا شد که کل صنعت ساخت و ساز را تغییر داد. با شروع ساختمان “Home Insurance” در سال ۱۸۸۵، که به ساختمان‌های “Empire State” و ” Chrysler” در منهتن ختم شد، آسمان‌خراش‌ها به نماد قدرت و فراوانی ثروت تبدیل شدند.
به زودی، آن‌ها تقریبا در تمام شهرهای جهان با طرح‌های پیشرفته‌ای ساخته شدند که هنجارهای مهندسی را نقض می‌کردند. اما با همه تغییراتی که در علم و هنر معماری رخ می‌دهد، آینده این ساختمان‌های به شدت مورد انتقاد و در عین حال دائما توسعه‌یافته چه خواهد بود؟
همچنین بخوانید: بهترین سازنده برج در مشهد
ساختمان‌های مسکونی بلند به دادمان می‌رسند!
بیش از نیمی از جمعیت ۸ میلیارد نفری جهان در شهرها و مناطق شهری زندگی می‌کنند و انتظار می‌رود که ۲.۵ میلیارد نفر دیگر در ۲۰ تا ۲۵ سال آینده به آن‌ها بپیوندند. ساختمان‌های بلند، به‌ویژه ساختمان‌های مسکونی، در شهرهای پرجمعیتی که یافتن زمین‌های خالی در آن‌ها تقریبا غیرممکن شده است، بسیار سودمند هستند.
در مناطقی مانند «سوهو» در لندن، که سطح زمین مملو از تردد عابران پیاده و وسایل نقلیه است و می‌توان گفت همیشه به طور منظم شلوغ است، ساختن ساختمان‌های تجاری و مسکونی کم‌ارتفاع برای رفاه جسمی و روانی ساکنان ناکافی است.
فرض کنید بیش از ۷ تا ۸ ساعت در روز با حواس‌پرتی‌های مداوم بصری، بوق زدن بی‌وقفه، و ترافیک غیرقابل کنترل و چراغ‌های روشن در خیابان، مجبور باشید برای انجام کارهای روزمره خودتان در خیابان بمانید.
معماری ساختمان های بلند:فضای مرتفع و خصوصی، به دور از هیاهوی شهر
برای استفاده بهینه از این نشانه‌های برجسته، معماران با ادغام فضاهای تجاری و امکانات عمومی در ساختمان‌های مسکونی برای ارائه تجربه‌ای فراگیر به ساکنان، ساختمان‌های با کاربری مختلط را انتخاب کردند. برج‌هایی با تراس‌های فضای باز (ویژگی‌ای که در پروژه‌های معاصر به شدت مورد توجه قرار گرفته است) فضایی مرتفع و خصوصی به دور از هیاهوی شهر به ساکنان ارائه می‌دهد.
حتی از نظر زیبایی بصری، معماران دیگر طراحی خود را به برج‌های شیشه‌ای بسیار بازتابنده محدود نمی‌کنند، بلکه از چشم‌انداز، حیاط‌های داخلی، مصالح محلی و راه‌حل‌هایی مانند استفاده از «عایق هوا» برای بالکن‌های تمام‌فصلی که در ارتفاعات بالا ساخته شده‌اند، استفاده می‌کنند.
از کشتن پرندگان مهاجر تا خسارت میلیون دلاری
صرف‌نظر از راه‌حل‌های ظاهری آسمان‌خراش‌ها برای چالش‌های شهری، به نظر می‌رسد بسیاری از ساکنان، توسعه‌دهندگان و مقامات دولتی موضعی قوی علیه آن‌ها دارند. بر اساس گزارش موسسه ” NYC Audubon” (جامعه مردمی حفاظت از پرندگان وحشی و زیست‌گاه منطقه نیویورک) سالانه بین ۹۰ هزار تا ۲۳۰ هزار پرنده مهاجر، شبانه در شهر نیویورک بر اثر برخورد به آسمان‌خراش‌های شیشه‌ای و افتادن بر روی پیاده‌روها کشته می‌شوند.
این موضوع به این دلیل رخ می‌دهد که هوای طوفانی و روشنایی مصنوعی شبانه در شهرها دید پرندگان را گیج کرده و آن‌ها را به جای هوای صاف، به سمت ساختمان‌ها هدایت می‌کند.
علاوه بر این، «نیویورک تایمز» اعلام کرده است که ساکنان خیابان «۴۳۲ پارک» نیویورک، یکی از گران‌ترین نقاط جهان که املاک گران‌قیمتی هم دارد، از توسعه‌دهندگان این پروژه برای دریافت خسارت ۱۲۵ میلیون دلاری شکایت کرده‌اند.
دلیل این شکایت جریان‌های آبی متعدد (نظیر ترکیدگی لوله و سیلاب)، آسانسورهای معیوب، صدای غیرقابل تحمل ناشی از نوسان ساختمان و یک انفجار الکتریکی در ماه ژوئن -دومین انفجار در سه سال گذشته- است که این مورد آخر، برق را به ساکنان قطع کرد.
تعداد ساختمان‌های بلند رو به کاهش است
تغییرات در رابطه با آینده آسمان‌خراش‌ها در سراسر جهان شروع به شکل‌گیری کرده است. موسسه «معماری جدید لندن» یا NLA (انجمن ویژه گفت‌وگوی مستقل معماری شهر لندن) نتایج بررسی سالانه ساختمان‌های بلند خود را در سال ۲۰۲۱ منتشر کرد؛ یک نظرسنجی سالانه که وضعیت توسعه بلندمرتبه لندن را پوشش می‌دهد. یکی از یافته‌های کلیدی این گزارش نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۰، تنها ۲۴ ساختمان بلند شروع به ساخت کردند، در مقایسه با ۴۴ ساختمان در سال پیش از آن.
دولت بریتانیا نیز اخیراً اعلام کرده است که مجوز برنامه‌ریزی برای برج ” Foster+Partners’ Tulip” به دلیل نگرانی در مورد انتشار کربن در طرح و تأثیر منفی احتمالی آن پروژه بر میراث معماری مناطق اطراف، صادر نخواهد شد.
این برج ۳۰۵ متری می‌توانست بلندترین ساختمان در منطقه مالی لندن شود، اما دیگر به سمت جلو حرکت نخواهد کرد، زیرا به گفته «صادق‌خان» شهردار لندن، «منفعت عمومی کمی به شهر اضافه می‌کند و ممکن است بر خط افق لندن تأثیر منفی بگذارد».
آسمان‌خراش‌های «بیهوده» در چین!
چین، خانه برخی از بلندترین برج‌های جهان، تصمیم گرفته است ساخت اَبر-آسمان‌خراش‌ها را به عنوان وسیله‌ای برای کاهش مصرف انرژی در این کشور محدود کند. دولت چین این سازه‌ها را «پروژه‌های بیهوده» نامیده و توضیح داده که در شهرهای کم‌تراکم، آسمان‌خراش‌های عظیم غیرعملی هستند و می‌توان آن‌ها را با گونه‌شناسی‌های دیگری جایگزین کرد که بافت شهری را بهتر می‌سازند.
قوانین جدید ساخت و ساز این کشور حکم می‌کند که آسمان‌خراش‌های بلندتر از ۱۵۰ متر (۴۹۰ فوت) به شدت محدود خواهند شد و آسمان‌خراش‌های بالاتر از ۲۵۰ متر (۸۲۰ فوت) برای مناطقی با جمعیت کمتر از ۳ میلیون نفر ممنوع خواهند بود. در شهرهایی با بیش از ۳ میلیون نفر نیز، دولت تصمیم گرفته است تا سازه‌های بلندتر از ۲۵۰ متر را محدود کند.
جایگزینی برای برج‌ها وجود دارد؟
شهرهای متراکم که زمین‌های خالی کافی برای ساخت پروژه‌های کم‌ارتفاع ندارند، فقط با معماری ساختمان هایی به سمت بالا برای جا دادن جمعیت خود محدود شده‌اند. صرف نظر از این، راه‌حل‌های متعددی برای بررسی گزینه‌های امکان‌پذیر مختلف پیشنهاد می‌شود که می‌توانند از مقیاس برج‌ها استفاده کنند، اما برخی صاحب‌نظران رویکردی مسئولانه‌تر از نظر زیست‌محیطی و اجتماعی ارائه می‌دهند.
تغییر از فولاد و بتن به سازه‌های چوبی بلند
با وجود آگاهی زیست‌محیطی امروزی و نیاز به سازه‌های بلند در مناطق متراکم، آیا ساخت و ساز چوبی بلند می‌تواند آینده ساختمان‌های بلند را رقم بزند؟ طی چند سال گذشته، صنعت ساخت‌وساز شاهد تغییر از فولاد و بتن به سازه‌های چوبی بلند بوده است و دنیای آسمان‌خراش‌ها و ساختمان‌های بلند را متحول کرده است.
در سال ۲۰۱۷، دولت کانادا از برنامه ویژه «ساخت‌وساز سبز از طریق چوب» (GCWood) رونمایی کرد که در آن بودجه پروژه‌ها و سیستم‌های چوبی نوآورانه ارائه شده است. با پیروی از همین رویکرد، «شورای بین‌المللی کد» (ICC) تعداد ۱۴ تغییر در «کد بین‌المللی ساختمان» (IBC) برای افزایش ارتفاع مجاز ساخت و ساز انبوه چوبی به ۸۰ متر (۲۷۰ فوت) تصویب کرد.
سکویای شهری: جنگل‌هایی از جنس ساختمان‌ها
شرکت ” Skidmore, Owings & Merrill” (شرکت معماری، برنامه ریزی شهری و مهندسی آمریکایی) در پاسخ به نگرانی‌های جهانی محیط‌زیست، برنامه «سکویا شهری» (Urban Sequoia) –اشاره به برنامه‌های حفاظت از درختان غول‌پیکر سکویا در آمریکای شمالی- را پیشنهاد کرده است، یک مفهوم معماری که با الهام از اکوسیستم، اولین بار در کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل در سال ۲۰۲۱ (COP26) در گلاسکو اسکاتلند مطرح شد.
این طراحی دارای «جنگل‌هایی از ساختمان‌ها» است که کربن را جدا می‌کند و مواد زیستی تولید می‌کند و از این طریق یک محیط شهری جدید اکولوژیکی و انعطاف‌پذیر ایجاد می‌کند. این پروژه به عنوان پاسخی به نیاز جهانی برای تغییر بخش ساختمان مطرح شده است که تقریباً ۴۰ درصد از کل کربن جهانی را تولید و منتشر می‌کند.
آسمان‌خراش یا مزرعه‌خراش؟!
شرکت ” Carlo Ratti Associati” (شرکت نوآورانه بررسی تأثیر فناوری‌های دیجیتال بر معماری و طراحی) اخیرا از برج ” Jian Mu” در شنژن چین پرده‌برداری کرده است؛ یک «مزرعه خراش» ۲۱۸ متری که دارای یک مزرعه هیدروپونیک عمودی در مقیاس بزرگ در سراسر نما است که پوشش گیاهی آن می‌تواند تا ۴۰ هزار نفر را در سال تغذیه کند.
اگرچه این برج ۵۱ طبقه آخرین قطعه زمین خالی در منطقه تجاری مرکزی شنژن را اشغال می‌کند، اما طرح خودکفایی این برج به ساکنان این امکان را می‌دهد که سبزیجات و میوه‌های تازه را از داخل برج کشت و مصرف کنند و تخمین زده می‌شود ۲۷۰ هزار کیلوگرم غذا در سال تولید کنند.
سخن پایانی
از سال ۲۰۲۱، ساختمان‌های تجاری در سراسر جهان مملو از راهروها و میزهای اداری خالی شدند و برج‌ها به‌عنوان نشانگرهای فضایی بازتابنده ایستاده بودند. این امر، همراه با دلایل زیست‌محیطی و اقتصادی متعدد دیگر، معماران را به یافتن راه‌های نوآورانه برای بهترین استفاده از معماری بلندمرتبه سوق داده است.
اکنون می‌خواهیم بدانیم نظر شما چیست: در آینده برج‌های مرتفع، شما در کجا ایستاده‌اید؟ آیا فکر می‌کنید آن‌ها این‌جا می‌مانند یا به تدریج ارزش خود را از دست می‌دهند و دیگر ساخته نمی‌شوند؟ نظرتان را برای ما بنویسید.
مقاله مفید انگلیسی: آسمان خراش چیست؟
ترجمه: مصطفا صباغ | گروه معماری کارمانی